Complexe problemen oplossen
Het oplossen van complexe problemen in het publieke domein is, zoals de lopende dossiers van de afgelopen deccenia, een grote uitdaging. Op deze pagina beschrijven welke stappen helpen bij het vinden van goede oplossingen met draagvlak. Wele richtlijnen kun je hanteren en welke valkuilen moet je vermijden? Heb je suggesties, artikelen of andere informatie die kan helpen? Neem contact op.
Stap 1: Betrek de mensen in een project/initiatiefgroep
Betrek de mensen en organisaties zo vroeg mogelijk in het proces. Haal de expertise die nodig is er direct bij. Wellicht dat mensen zeggen 'ik heb geen tijd'of 'ik kijk later wel of ik aanhaak'. Maar dat is hun keuze die de initiatiefgroep niet te verwijten valt. Dit voorkomt dat het 'non invented here' mechanisme optreed waardoor mensen weerstand hebben tegen hetgeen jullie te vertellen hebben.
Stap 1: Een gedeelde analyse
Probeer een zo volledig mogelijk begrip te krijgen van het probleem. Verzamel alle relevante kennis en expertise. Over de meeste problemen is al lang nagedacht en is er veel data beschikbaar. probeer die eerst boven water te halen en te ordenen.
Gebruik bij de analyse de principes van Ockham: als er een eenvoudige verklaring voor een verschijnsel is, is dat meestal ook de juiste.
Neem de tijd voor deze fase. Einstein zei: als ik een uur de tijd had om een probleem op te lossen, zou ik 55 minuten besteden aan de analyse en 5 minuten aan de oplossing.
Het delen van dezelfde analyse met je samenwerkingspartners vergemakkelijkt het vinden van oplossingen aanmerkelijk. Je deelt immers hetzelfde perspectief en bent in gelijke mate op de hoogte van de feiten en omstandigheden.
Stap 2: Is de probleemdefinitie en de scope correct?
Wanneer je onvoldoende oog hebt voor de context is de kans groot dat nieuwe uitdagingen worden geintroduceerd die er eerst nog niet waren. Probeer met een voldoende helikopterview de analyse te maken. Vanuit dat hogere abstractieniveau kun je altijd inzoomen. Als je je van te voren al beperkt, kun je niet uitzoomen.
Een mooi voorbeeld is hoe astronauten eigenlijk allemaal milieubeschermers worden (Wubbo Ockels, . Ze hebben vanuit de ruimte gezien dat de aarde eigenlijk een groot ruimteschip is, dat door een onleefbare leegte zweeft. De planeet is jarenlang in staat geweest al het leven te faciliteren dat er was- en nu is. Ze hebben gezien hoe waardevol en onvervangbaar het is. En dat de aarde de enige is die we hebben en die in staat is ons het leven te bieden.
Stap 3: Is de oplossing de meest eenvoudige?
Maak een oplossing niet complexer dan strict noodzakelijk. Veelal zit de oplossing juist in het verminderen van de complexiteit. Door iets simpeler te organiseren verdwijnen problemen of bijverschijnselen.
Valkuilen
Op welke zaken moet je letten tijdens het proces?
Risico van doel- middel omkering
'Het doel heiligt de middelen' is een gezegde waarbij de kans bestaat dat het middel het doel wordt. En mensen zich niet meer afvragen of het wel het juiste middel is.
Zo zeggen militairen dat het opbouwen van een sterk leger (afschrikking) de voorwaarde is om vrede te kunnen handhaven. Terwijl miltair conflict in het verlengde ligt van deze opbouw. Zo zij een miltair bij een wervingsactie voor militair personeel; 'wij hebben leren voetballen, en nu willen we ook wel eens een wedstrijd spelen'.
Een andere voorbeeld is het streven naar economische groei: hiermee wordt beoogt welvaart te bevorderen terwijl klimaatverandering onze welvaart onomkeerbaar gaat aantasten.